Bir denetim süreci, farklı görev ve sorumluluklara sahip birçok paydaşın koordineli çalışmasını gerektirir. Denetim sürecinde yer alan temel roller ve sorumlular şöyledir;
Denetim Müşterisi
Bir denetimi talep eden kurum veya kuruluştur. Denetim müşterisinin talep ettiği denetimin türü yapılış nedenine göre zorunlu veya ihtiyari olabilir. Denetim süreci başlamadan önce denetim müşterisi henüz denetlenen statüsünde değildir.
Aday Denetçi
Denetçilik mesleğine giriş sürecinde olan, gerekli eğitim, staj ve sınavları tamamlamaya çalışan kişidir. Henüz denetçi unvanına sahip olmayan bu kişiler, denetimlere; mesleğin getirdiği staj gibi zorunlulukları karşılamak için ve gözlemcilik amacıyla katılabilir (Yükçü& Polat, 2020).
Denetçi Yardımcısı
Bir denetim ekibine dahil olmuş ancak henüz denetçi unvanını almamış kişidir (Bulut, 2021). Bu kişiler, denetim süreçlerinde baş denetçi veya kıdemli denetçilerin gözetiminde görev alarak mesleki deneyim kazanırlar. Denetçi yardımcıları, aday denetçilerin tabi olduğu yükümlülükleri taşımakla veya tamamlamakla birlikte, onlardan farklı olarak denetim faaliyetlerinde fiilen görev alırlar.
Denetçi
Denetçi, bir denetim faaliyetini yerine getiren ve bu faaliyetleri istenen biçimde gerçekleştirebilmek için mesleki bilgi ve tecrübeyle donatılmış, bağımsız davranma ve yüksek ahlaki niteliklere sahip kişidir.
Kıdemli Denetçi
Belirli bir denetim deneyimi bulunan, sorumluluk almış ve denetim sürecinde ekip yönetimi yapan denetçidir. Genellikle daha karmaşık veya kritik alanların denetimini üstlenir.
Baş Denetçi
Bir denetimin planlanmasından, uygulanmasından ve raporlanmasından sorumlu olan kişidir. Baş denetçi, denetim ekibinin tüm faaliyetlerinin koordinasyonunu sağlar ve denetim çalışmalarının yeterliliği ile kalitesinden sorumludur. Denetim sürecinin tamamına liderlik ederek denetimin amacına uygun şekilde yürütülmesini sağlar.
Sorumlu Denetçi
Bağımsız denetimlerde, denetim raporunu imzalama yetkisine sahip, denetimin tamamından hukuki ve mesleki olarak sorumlu kişidir. Baş denetçi ile aynı kişi olabilir, ancak büyük denetimlerde ayrılabilir.
Teknik Uzman
Teknik uzman, denetim sürecinde belirli bir alanda uzmanlığı olan ve denetçiye ya da denetim ekibine teknik konularda destek sağlayan kişidir. Denetim kararlarını etkilemez; sadece teknik bilgi sağlamakla yükümlüdür.
Şahit Denetçi
Denetim faaliyetinin bağımsız ve objektif bir şekilde yürütüldüğünü gözlemleyen kişidir. Genellikle denetim kuruluşunun kalite güvence sisteminin bir parçası olarak görev alır..
Denetlenen
Denetimin uygulandığı kurum veya kuruluştur. Denetim ekibine bilgi ve belge sağlamakla yükümlüdür. Denetim sürecinin başarılı olması açısından denetim ekibi ile iş birliği içinde olması beklenir.
Rehber
Rehber, denetlenen kuruluş tarafından görevlendirilen ve denetim sürecinde kurum içinde denetçiye yol gösteren kişidir. Rehber; erişim kolaylığı sağlar, bilgi akışını düzenler, denetim sürecinin organizasyonunu kolaylaştırır.
Gözlemci
Denetim sürecinde denetim faaliyetlerini izleyen fakat denetime doğrudan katılmayan kişidir. Gözlemciler denetim ekibinin bir parçası değildir. Denetim faaliyeti sırasında denetime müdahil olamaz veya denetime etki edemezler. Bu roldeki kişi eğitim amaçlı, düzenleyici kurumlar adına veya diğer ilgililer tarafından görevlendirilebilir.
Kaynaklar
Dinç, E., & Atabay, E. (2016). GÜVENCE DENETİM STANDARTLARI VE GÜVENCE DENETİM SÜRECİ. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(Muhasebe Denetimi Özel Sayısı), 1527-1541.
Yükçü, S., & Polat, T. B. (2020). Denetçinin Bağımsız Denetim Mesleğine Giriş ve Çıkış Süreci. İzmir YMMO Dergisi, 2(2), 102-114.
Bulut, N. (2021). Denetçinin Mesleki Deneyiminin Denetim Kalitesine Etkisi. Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1629177
İntersistem Teknik. (2013). Denetçi El Kitabı. https://www.intersistemteknik.com/download/denetci_el_kitabi.pdf
Temel Muhasebe. (t.y.). Denetçi Türleri. https://temelmuhasebe.weebly.com/denetccedili-tuumlrleri.html