İyi bir denetçi olabilmek ve denetim faaliyetlerini daha etkin hale gelmesini sağlamak için bazı şartlar ve etkenler bulunmaktadır.
Bu şartlar ve etkenler; kişisel, eğitim, bilgi ve beceri, tecrübe şartları olarak dört başlık altında sıralanabilir.
Kişisel
Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO)’ya göre denetçiler, denetim faaliyetleri boyunca profesyonel davranışlarda bulunmalıdır (International Organization for Standardization, 2018).
Ahlaklı: Denetçi; adil, doğru sözlü, samimi, dürüst ve sağduyulu bir yaklaşımla görevini yerine getirir.
Açık Fikirli: Farklı görüş ve bakış açılarını dikkate almaya istekli, tarafsız ve esnek bir tutum sergiler.
Diplomatik: İnsan ilişkilerinde nazik, saygılı ve yapıcı bir iletişim diline sahiptir.
Gözlemci: Fiziksel çevresinin ve yürütülen faaliyetlerin farkında olarak dikkatli ve bilinçli bir şekilde gözlem yapar.
Kavrayışlı: Durumları hızlı ve doğru bir şekilde analiz ederek, olayların özünü kavrama becerisi gösterir.
Çok Yönlü: Farklı durumlara kolayca uyum sağlayabilen esnek ve çözüm odaklı bir yapıya sahiptir.
Israrcı: Hedeflerine ulaşmak için kararlılıkla çalışan, sebatkâr ve odaklanmış bir tutum sergiler.
Kararlı: Mantıklı muhakeme ve analiz becerileriyle zamanında ve isabetli kararlar alabilir.
Kendine Güvenen: Bağımsız hareket edebilme yetkinliğine sahip olup, diğer kişilerle etkili bir şekilde etkileşim kurar.
Cesur Davranan: Gerekli durumlarda sorumluluk alarak, anlaşmazlık riskine rağmen doğru ve ahlaki davranıştan ödün vermez.
Gelişime Açık: Denetim süreçlerinden ve yaşanan durumlardan öğrenmeye istekli, sürekli gelişimi benimsemiş bir tutum içindedir.
Kültürel Duyarlılık Sahibi: Kuruluşun kültürüne saygılı ve bu kültürel farkındalıkla hareket eden bir yaklaşıma sahiptir.
İşbirlikçi: Tetkik ekibi ve kuruluşun personeliyle etkin ve açık iletişim kurarak işbirliği içinde çalışır.
Genel Yeterlilik
Bir denetimin etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için denetçinin sahip olması gereken yeterlilikler, çeşitli faktörler göz önünde bulundurularak belirlenmelidir. Bu faktörler arasında; kuruluşun büyüklüğü, yapısı, süreçleri, bu süreçlerin karmaşıklığı, sunulan ürün ve hizmetlerin niteliği; uygulanacak denetim metodu; denetimin kapsamı ve alanı; ilgili sistemin süreçleri ve bu süreçlerin karmaşıklık düzeyi; denetlenecek sisteminin ele aldığı risk ve fırsatların türü ve düzeyi; denetim programının kapsamı ve hedefleri ile bu hedeflere ulaşmada karşılaşılabilecek olası belirsizlikler yer almaktadır (International Organization for Standardization, 2018).
Bilgi ve Beceri
Denetçinin, denetimin hedeflenen sonuca ulaşmasını sağlamak için gerekli bilgi ve becerilere sahip olması gerekir. Bu bilgi ve beceriler; genel yeterlilik ve disiplin düzeyine ek olarak, sektöre özgü bilgi birikimini de içermelidir. Ayrıca ekip lideri, tetkik ekibine etkin bir şekilde liderlik edebilmek için bu gerekliliklerin yanı sıra, liderlik rolüne özgü ek bilgi ve yetkinliklere de sahip olmalıdır (International Organization for Standardization, 2018).
Eğitim ve Tecrübe
Denetçiler, yetkinliklerini korumak ve geliştirmek amacıyla sürekli öğrenme sürecine dahil olmalıdır. Bu süreç; yönetim sistemi tetkiklerine düzenli katılım, mesleki eğitimler, iş deneyimi, koçluk, seminer ve konferans gibi etkinliklerle desteklenmelidir. Böylece hem teorik bilgi güncel tutulur hem de pratik beceriler pekiştirilir (International Organization for Standardization, 2018).
Kaynaklar
International Organization for Standardization. (2018). ISO 19011:2018 – Guidelines for auditing management systems.