Denetim faaliyetleri, türleri fark etmeksizin benzer bazı noktalara sahiptir. Bu faaliyetler, bir kurumun risklerinin yönetimi, kontrol süreçleri ve yönetişim süreçlerinin verimliliğini ölçmek ve daha iyi hale getirmek amacına yönelik sistematik ve öz verili bir yaklaşımın sonucunda kurumun kendi amaçlarına ulaşmasına yardımcı olmaktadır (T.C. İçişleri Bakanlığı, t.y.).
Denetimin amaçları;
- Süreklilik: Denetim, toplumsal yapılarla uyum içinde süreklilik göstermelidir,
- Önleme ve Sınırlama: Olası olumsuzlukların önceden belirlenmesini ve sınırlanmasını sağlar,
- Düzeltme: Tespit edilen aksaklıkların bildirilmesi ve düzeltilmesini amaçlar,
- Reform: Kuruluşta önemli değişimlerin ve gelişimlerin gerçekleştirilmesine katkı sunar,
- Eşgüdüm: Örgüt içi uyumu ve iş birliğini güçlendirir,
- Verimlilik ve Etkinlik: En iyi kaliteyi, en az maliyetle ve en kısa sürede elde etmeyi hedefler,
olarak açıklanmaktadır (Atay, 1999, akt. Doğan, 2015, s. 112-114).
Her ne kadar denetimin belirli bir amacı bulunsa da, bu amaca ulaşılması da bir gerekliliktir. Bu bağlamda, denetim faaliyetinin hedeflerine ulaşabilmesi için; amaçlılık, planlılık, süreklilik, nesnellik, bütünlük, durumsallık, açıklık ve demokratiklik gibi temel ilkelere uyulması gerektiği vurgulanmaktadır (Başar, 2000, akt. Özmen & Güngör, 2008, s. 144).
Bu temel ilkeleri kısaca açıklamak gerekirse;
- Amaçlılık: Denetimin belirli hedeflere yönelmesi,
- Planlılık: Sürecin sistemli yürütülmesi,
- Süreklilik: Denetimin kesintisiz olması,
- Nesnellik: Tarafsız ve önyargısız yaklaşılması,
- Bütünlük: Tüm yönleriyle kapsamlı değerlendirme yapılması,
- Durumsallık: Koşullara uygunluk gösterilmesi,
- Açıklık: Şeffaf ve anlaşılır olunması,
- Demokratiklik: Katılımcı anlayışın benimsenmesi,
ilkelerin her birini temsil etmektedir.
Denetçinin ise denetim amacına ulaşabilmesi için topladığı kanıtları;
- Uygunluk: Kanıtın denetim konusu ile doğrudan ilgili olması,
- Güvenilirlik: Kaynağın doğru, tarafsız ve güvenilir olması,
- Yeterlilik: Sayıca ve içerik açısından yeterli düzeyde bilgi sunması,
olarak üç temel açıdan değerlendirmesi gerekmektedir (Galatasaray Üniversitesi, 2012, s. 12).
Kaynaklar
T.C. İçişleri Bakanlığı. (t.y.). İç denetim standartları. https://www.icisleri.gov.tr/icdenetim/ic-denetim-standartlari
Doğan, K. C. (2015). YÖNETİMİN BİR FONKSİYONU OLARAK DENETİM VE KAMU YÖNETİMİNDEKİ YERİ. Ombudsman Akademik(3), 107-141. https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.439673
Özmen, F., & Güngör, A. (2008). Eğitim denetiminde etik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 137–155. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/92326
Galatasaray Üniversitesi. (2012). İç denetim rehberi. https://dosya.gsu.edu.tr/Sayfalar/2015/4/gsu_ic-denetim-rehberi-28.pdf
Bozkurt, P. (2016). DENETİM KAVRAMI VE DENETİM ANLAYIŞINDAKİ GELİŞMELER. Denetişim(12), 56-62.